Laatst heb ik eindelijk eens de negen videobanden van toen onze jongens nog klein waren, laten omzetten naar dvd's. Niet te geloven hoe je door een filmpje van ruim twintig jaar geleden ineens weer helemaal weet 'hoe het was'. Op de eerste dvd die we bekeken, belt onze oudste zoon, drie en een half jaar oud, zijn nichtje van dezelfde leeftijd. Eerst vertelt hij in keurige volzinnen dat hij Anoukje graag aan de telefoon wil hebben, dan wacht hij geduldig en vervolgens zie je zijn gezichtje opklaren. "Hallo, met Roel", zegt hij dan. Maar direct daarna: "Hallo, met poep!" En dan begint de pret. Minstens tien keer herhaalt hij deze frase "Hallo, met poep" en steeds zie je hem tussendoor glunderen, wanneer Anouk aan de andere kant van de lijn waarschijnlijk precies hetzelfde roept. Dan schakelt hij plotseling om: "Hallo, met plas!" Hier moet hij zelf nog harder om lachen. Ook deze begroeting wordt een aantal keren enthousiast herhaald. Na alleen nog een korte discussie over wie er het eerst gaat ophangen, hangt Roel tevreden op. Kinderhumor. Wat vinden drie- en vierjarigen nu eigenlijk zo grappig aan de woorden poep en plas? Ze klinken natuurlijk best leuk, maar ook weer niet zó leuk. Het moet dus wel de betekenis zijn, die grappig wordt gevonden.
En wat is die betekenis dan? Laat ik het eens opzoeken in een woordenboek. Dat doen mensen immers, als ze de betekenis van een woord willen weten. "Het staat in de Van Dale" betekent voor de meeste Nederlanders ongeveer hetzelfde als "Het is waar". Nu heb ik zelf ook een woordenboek van Van Dale in de kast staan. Niet gekocht, hoor. Mijn vriend heeft het een aantal jaren geleden gekregen, toen hij een hoofdstuk schreef voor een vmbo-leerboek over biologie. De bedoeling was dat hij met behulp van het woordenboek zijn taalgebruik zou aanpassen aan een vmbo-niveau (wat dat dan ook mag zijn). Dit woordenboek is het Van Dale woordenboek Nederlands voor vmbo en mbo. Het wordt op de eerste bladzijde aangeprezen als "Hét woordenboek in begrijpelijke taal". De betekenis van poep in begrijpelijke taal luidt: de vaste stof die je uit je lichaam in de wc laat gaan = de ontlasting. En hondenpoep dan? Ik twijfel en zoek ontlasting op. Daar staat: de resten van eten die als een bruine massa via je anus uit je lichaam komen = de poep. Ik begin te vermoeden dat ook de volwassen schrijvers van dit woordenboek poep nog steeds een grappig woord vinden. Maar dit is niet wat poep betekent. En waarom zou je eigenlijk een woord als poep in een woordenboek moeten opnemen? Zelfs piepjonge kinderen kennen de betekenis van poep al. Dat wil zeggen dat ze weten waarnaar het woord verwijst in de wereld. Ze weten waarvoor en wanneer het gebruikt wordt (en vinden dat hilarisch). Dat is de echte betekenis van poep en die kan nu eenmaal niet zo eenvoudig in (andere) woorden gevat worden.
Ook poes betekent niet "een dier dat 'miauw' zegt en dat vaak als gezelschap in huis leeft", ei is niet "een rond voorwerp met een harde schaal waarin het jong van een vogel groeit", gapen betekent niet "op een bepaalde manier je mond opendoen omdat je moe bent" en vork is niet "een voorwerp waarmee je in eten prikt". Voor (v)mbo-leerlingen vind ik dit woordenboek ronduit beledigend. Mijn vriend heeft destijds geweigerd het te gebruiken. Zelf gebruik ik het nog wel elk jaar in het eerste college semantiek. Opdat ik na afloop kan zeggen dat ik het argument "Het staat in de Van Dale" nooit meer wil horen.